HTML kodlarının arasına yerleştirilmiş php kodlarından ayrıştırıp işleyerek sonuçta saf HTML formatında bir çıktı üretmek ve Web sunucusuna iletmektir.
PHP nedir?
PHP nin tarihcesi
PHP, ilk olarak 1993 yılı ortalarında Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Lerdorf’un amacı kişisel bilgilerini internet üzerinden yayınlamaktı. Buradan yola çıkarak, kişisel web sayfası yapmak için bir yazılım hazırladı ve adına Personal Home Pages (PHP) adını verdi. PHP dili ilk kez duyulmasından çok kısa bir süre sonra geniş anlamda popüler olunca, form tipi bilgileri işlemeyi sağlayan eklemeler yapılarak PHP/FI (Form Interpreter) adını aldı (Bazı kaynaklarda dilin bu versiyonu PHP 2 olarak adlandırılmaktadır ). PHP dili, 1995 yılında Lerdorf’un kurmuş olduğu bir grup tarafından daha da geliştirilerek, ilk kez Perl dilindeki fonksiyonlardan tamamen arındırılmış ve Object Oriented (Nesneye Dayalı) bir dil haline getirilmiştir.Daha çok dinamik web içeriği oluşturmak için kullanılan PHP, son zamanlarda IBM, Oracle ve Zend’ in girişimleriyle kurumsal yazılım geliştirme platformu haline getirilmeye çalışılmaktadır.
2005 yılı itibariyle PHP 5 versiyonu geliştirilmiş durumdadır. PHP dili Linux gibi Açık Kaynak Kodlu bir dildir ve ücretsiz olarak dağıtılmakta ve geliştirilmektedir. Linux, Unix, Windows tabanlı işletim sistemlerinde çalışabilen versiyonları mevcuttur.
PHP ile yazılan dosyalar derlenemezler. Sadece internet sunucusunda bu dilde yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur. Bu yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini sunucunun anlayabileceği bir biçime dönüştürür ve yollar.
PHP nin Çalışma Mantığı (Sunucu tabanlı dillerin genel çalışma mantığı)
PHP ile yazılmış bir web sayfasına tarayıcınız ile bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki işlemler yapılmaktadır:
– İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser) ile çağrılır.
– Sunucu dosya uzantısından (Mime Type) bu isteğin bir PHP dosyası olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar.
– PHP yorumlayıcısı ilgili dosya içindeki scriptleri çalıştırarak geriye döndürdüğü sonucu sunucuya tekrar gönderir.
– Sunucuya ulaştırılan sonuç İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır.
– Sunucu/İstemci mantığında web tabanlı uygulama geliştirilebildiği gibi, UNIX kabuk programlama ve GTK ile de GUI’ ye sahip tek başına çalışabilen uygulamalar geliştirmek mümkündür.
PHP nedir?
PHP nin Avantajları
• Çok hızlı çalışan bir dildir.
•Öğrenilmesi kolay bir dildir.
•Rahat ve hızlı kodlanabilir.
• İnternette büyük bir geliştirici topluluğuna sahiptir.
•Php ile yazılmış bir çok program internet üzerinden ücretsiz elde edilebilir.
•Web sunucusu olarak apache kullanıldığından yüksek performans gösterir.
•Kayıt ekleme, kayıt silme, kayıt güncelleme gibi işlemler kolay ve güvenli yapılabilir.
•Php birçok farklı işletim sistemleri üzerinde çalıştırılabilir.
PHP ile Neler Yapılabilir?
Bildiğiniz gibi HTML sayfaları statik yapıya sahiptir. Yani HTML ‘de ne yaparsanız, sadece yaptığınız şeyleri görürüsünüz. Daha doğrusu HTML ‘de kullanıcıdan gelecek olan verileri kullanamazsınız, yani sadece kullanıcılar burada sizin yaptığınız şeyleri görürü ve kullanır. Bundan dolayı kullanıcılar burada pasiftir. Oysa PHP kullanarak dinamik sayfalar oluşturabilir ve kullanıcıları aktif hale getirebilirsiniz.
PHP şunları yapabilirsiniz;
• Veritabanı bağlantılı uygulamalar
• Dinamik olarak oluşan grafikler
• Kullanıcıya, tarayıcıya ve tarihe göre özel durumlar veya içerikler
• Anketler
• Tartışma forumları
• Elektronik ticaret uygulamaları
• Web tabanlı e-posta uygulamaları
• XML verilerini okuma ve oluşturma
PHP (açılımı PHP: Hypertext Preprocessor) geniş bir kitle tarafından kullanılan, özellikle sanal yöreler üzerinde geliştirme için tasarlanmış HTML içine gömülebilen bir betik dilidir.
Tamam da, bu tam olarak ne anlama gelmektedir? Bir örnek:
PHP nedir?
Bir PHP betiğinin Perl ya da C gibi dillerden ne kadar farklı bir yapıda olduğuna dikkat edin. HTML kodu oluşturmak için bir sürü kod yazacağınıza, istediğiniz işi yapan bir PHP kodu yazıp onu HTML kodunun içine gömüyorsunuz (bu örnekte, yapılan iş ekrana yazı yazmak). PHP kodu ve ?> özel başlangıç ve bitiş etiketleri arasına yazılır. Bu etiketler “PHP kipine” rahatlıkla girip çıkabilmenizi sağlarlar.
PHP’yi Javascript gibi kullanıcı tarafında çalışan dillerden ayıran, sunucu tarafında çalıştırılıyor olmasıdır. Yukardaki örnekteki kodu kendi sunucunuzda çalıştırırsanız, sitenize bağlanan kullanıcılar kodu göremeyecekler ve müdahale edemeyecekler, yalnızca sonucu görebileceklerdir. Dilerseniz HTTP sunucunuzu bütün HTML dosyalarınızı PHP dosyası olarak görüp işleyecek hale bile getirebilirsiniz. Buna rağmen kullanıcılar sizin gerçekte sunucu taraflı bir uygulama kullandığınızı fark edemeyebilirler.
PHP kullanmanın en güzel yanlarından biri, yeni kullanıcılar için öğreniminin oldukça kolay olması ve aynı zamanda profesyonel kullanıcılar için ileri seviyede özellikler içermesidir. PHP’nin uzun özellikler listesini okumaktan korkmayın. Kısa sürede PHP ile programlamaya başlayabilir ve birkaç saat içersinde basit programlar yazmaya başlayabilirsiniz.
PHP’nin gelişimi sunucu-taraflı programlamaya odaklanmışsa da, çok daha fazlasını yapmanıza olanak tanıyan araçlara da sahiptir. PHP neler yapabilir? bölümünde bu araçlar hakkında daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz. Eğer yalnızca site programlama ile ilgileniyorsanız, Basit bir eğitmen bölümünden devam edebilirsiniz.
PHP neler yapabilir?
Her şeyi. PHP temel olarak sunucu-taraflı programlamaya odaklanmıştır, bu nedenle CGI uygulamalarının yaptığı her şeyi, örneğin formdan veri toplama, devingen sayfa içeriği oluşturma, ya da çerez alıp gönderme gibi işlemleri yapabilirsiniz. Ancak PHP bunlardan çok daha fazlasını yapabilecek yetenektedir.
PHP betiklerinin kullanıldığı başlıca üç alan vardır.
• Sunucu-taraflı programlama.
Bu PHP için en geleneksel ve en temel olan alandır. Sunucu-taraflı programlama için üç şeye sahip olmanız gerekir. PHP çözümleyici (CGI ya da sunucu modülü), bir HTTP sunucusu ve bir tarayıcı. PHP programlamada deneyimliyseniz tüm bunları evinizdeki makinede çalıştırabilirsiniz. Yapılandırma ve Kurulum bölümünden bununla ilgili daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
• Komut satırı uygulamaları.
Bir PHP uygulamasını komut satırından hiçbir sunucu ya da tarayıcı uygulama kullanmadan çalıştırabilirsiniz. Burada tek ihtiyacınız olan PHP çözümleyicidir. Bu tür kullanım cron üzerinden (Windows eşdeğeri görev yöneticisi) düzenli çalıştırılan işlemler ya da basit metin işleme görevleri için idealdir. PHP’nin komut satırında kullanımı bölümünde daha ayrıntılı bilgiye ulaşaşabilirsiniz.
• Masaüstü uygulamalarının yazımı.
PHP için görsel uygulamaların yazılabileceği en iyi dil diyemeyiz, ancak PHP’yi iyi biliyorsanız ve PHP’nin birtakım ileri seviye özelliklerini kendi istemci taraflı uygulamalarınızda kullanmak istiyorsanız, PHP-GTK eklentisini bu tip programlar yazmak için kullanabilirsiniz. Bu şekilde platformdan bağımsız uygulamalar yazma şansına da kavuşacaksınız. PHP-GTK, PHP için bir eklentidir ve ana dağıtımda yer almaz. PHP-GTK ilginizi çektiyse, » kendi sitesini ziyaret edebilirsiniz.
PHP bütün büyük işletim sistemlerinde, Linux, birçok Unix türevi (HP-UX, Solaris, OpenBSD vb.), Microsoft Windows, Mac OS X, RISC OS dahil olmak üzere çok çeşitli platformlarda çalışabilir. PHP benzer biçimde bugün yaygın biçimde kullanılan HTTP sunucularının büyük kısmını destekler. Bunlara Apache, IIS ve daha birçok sunucuyu örnek gösterebiliriz. Bunlara FastCGI PHP çalıştırılabilirini kullanan lighttpd ve nginx gibi sunucular da dahildir. PHP modül olarak kullanılabildiği gibi bir CGI işleyici olarak da çalıştırılabilir.
Sonuç olarak, PHP ile işletim sistemi ve HTTP sunucusu seçme özgürlüğüne sahipsiniz. Dahası, hangi programlama yöntemini kullanacağınıza, işlevsel yaklaşımı mı yoksa nesne yönelimli yaklaşımı mı yoksa her ikisini birden mi kullanacağınıza kendiniz karar verebilirsiniz.
PHP’nin yetenekleri yalnızca HTML çıktı üretmekle sınırlı değildir. PHP’nin yetenekleri arasında resim çıktısı üretebilme, PDF oluşturabilme ve hatta Flash filmleri oluşturabilme (libswf ve Ming kullanarak) bulunmaktadır. Aynı şekilde XHTML ya da XML gibi her tür metin tabanlı dosyayı oluşturabilmeniz mümkündür. PHP bu dosyaları özdevinimli olarak oluşturabilir ve ekrana yazdırmanın yanında sizin için dosya sisteminde saklayabilir, böylece devingen içeriğiniz için sunucu-taraflı bir depo sistemini kullanımınıza sunabilir.
PHP’nin en güçlü ve en çok üstünde durulan özelliklerinden biri, sahip olduğu geniş ve gelişmiş veritabanı desteğidir. Veritabanlarına özgü eklentilerden birini (örn. mysql) kullanarak veya PDO gibi bir soyutlama katmanı kullanarak PHP ile veritabanı bağlantılı site sayfaları oluşturmak ya da ODBC eklentisi üzerinden bu standardı destekleyen bir bağlantı açmak son derece basittir. Diğer veritabanları için cURL eklentisi veya soketler (CouchDB gibi) kullanılabilir.
PHP, farklı hizmetlerle LDAP, IMAP, SNMP, NNTP, POP3, HTTP, COM (Windows için) ve daha sayısız protokol aracılığıyla iletişim kurabilecek bir altyapıya da sahiptir. Hazır modüllerin haricinde ham ağ soketleri açıp bu soketler üzerinden istediğiniz bütün protokollerle çalışabilirsiniz. PHP, WDDX üzerinden sanal olarak sanal doku üzerinde hangi dilde yazılmış olursa olsun tüm uygulamalarla haberleşebilir. Ayrıca Java nesnelerinin oluşturulabilmesi ve şeffaf biçimde PHP nesneleri olarak kullanılabilmeleri önemli bir diğer özelliktir.
PHP oldukça faydalı belge işleme özelliklerine sahiptir. Bu yelpaze Genişletilmiş POSIX ya da Perl düzenli ifade komutlarından (PCRE) XML dosyalarını okumaya ve çözümlemeye kadar uzanır. PHP tüm XML uzantılarını libxml2 tabanında tek bir standartta toplamış ve SimpleXML ile XMLReader ve XMLWriter desteğini de bünyesine katarak sunduğu imkan yelpazesini genişletmiştir.
Alfabetik olarak ve sınıflandırılarak belgelenmiş daha pek çok ilginç eklenti vardır. Bunlara ek olarak » XDebug gibi PHP kılavuzu içinde belgelenmiş ya da belgelenmemiş PECL eklentileri de mevcuttur.
Sizin de görebildiğiniz gibi bu sayfa PHP’nin sunabileceği bütün özellikleri ve faydaları anlatabilmek için yeterli değil. Yapılandırma ve Kurulum bölümünde ve İşlev başvuru kılavuzunda listelenen eklentilerin başlangıç bölümlerindeki açıklamalardan her bir eklenti için daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar
• http://www.mmistanbul.com/ders/title/php-nedir-hangi-amaclarla-kullanilabilir-php-ye-giris-1
• http://php.net/manual/tr/intro-whatis.php
• http://www.php.net/manual/tr/intro-whatcando.php